Σκηνές απ'το μέλλον ?

δείτε τι περιμένει
"αυτό τον κόσμο τον καλό, τον χιλιομπαλωμένο"
εδώ και πάνω από μισό αιώνα
στο http://www.newsit.gr/default.php?pname=Video&catid=3&show=8451

Shekina

Όταν τον νοέμβρη του 1967, ο Guy Debord  δημοσίευσε το Η κοινωνία του θεάματος, ο μετασχηματισμός της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής συνολικά, σε μια θεαματική φαντασμαγορία δεν είχε πάρει ακόμα την ακραία μορφή που μας είναι σήμερα εντελώς οικεία. Τόσο πιο αξιοσημείωτη είναι η άπαιχτη διαύγεια της διάγνωσης του Debord.

Ο καπιταλισμός στην τελική του μορφή  - εξηγεί ο Debord ριζοσπαστικοποιώντας την μαρξιστική ανάλυση του εμπορεύματος ως φετίχ που ήταν περιέργως παραμελημένη στα χρόνια του - παρουσιάζεται σαν μια τεράστια συσώρρευση θεαμάτων όπου ό,τι ήταν άμεσα βιωμένο απομακρύνεται σε μια αναπαράσταση. Το θέαμα όμως δεν συμπίπτει απλά με την σφαίρα των εικόνων ή με αυτό που σήμερα ονομάζουμε μίντια. Αποτελεί "μια κοινωνική σχέση ανάμεσα σε πρόσωπα διαμεσολαβημένη από εικόνες", την αλλοτροίωση και την απαλλοτροίωση της ίδιας της ανθρώπινης κοινωνικότητας. Ή μάλλον σύμφωνα με μια σύντομη διατύπωση: "το θέαμα είναι το κεφάλαιο που έπιασε τέτοιο βαθμό συσώρρευσης που γίνεται εικόνα". Αλλά στο εξής το θέαμα δεν είναι παρά η καθαρή μορφή του χωρισμού: εκεί που ο πραγματικός κόσμος μετασχηματίστηκε σε μια εικόνα κι όπου οι εικόνες γίνονται πραγματικές, η δύναμη της πράξης του ανθρώπου χωρίζεται από την ίδια και παρουσιάζεται σαν ένας κόσμος από μόνος του. Είναι στην μορφή αυτού του κόσμου, του χωρισμένου κι οργανωμένου μέσω των μίντια, των μέσων, όπου οι μορφές του κράτους και της οικονομίας διαπερνούν η μια την άλλη, όπου η οικονομία του εμπορίου γίνεται το καθεστώς της απόλυτης κυριαρχίας και της ανευθυνότητας ως προς ολόκληρη την κοινωνική ζωή. Αφού φαλκίδευσε το σύνολο της παραγωγής, μπορεί τώρα να μεταποιήσει την συλλογική αντίληψη και να αρπάξει την μνήμη και την κοινωνική επικοινωνία για να τις μετασχηματίσει σε ένα και μόνο θεαματικό εμπόρευμα όπου τα πάντα μπορούν να αμφισβητηθούν εκτός από το ίδιο το θέαμα που δεν λέει τίποτα εκτός από το "ό,τι βγαίνει είναι καλό κι ό,τι είναι καλό βγαίνει".

Με ποιό τρόπο μπορεί να υποδεχτεί σήμερα η σκέψη την κληρονομιά του Debord, σ'αυτή την εποχή του απόλυτου θριάμβου του θεάματος; Διότι είναι ξεκάθαρο ότι το θέαμα είναι η γλώσσα, η επικοινωνιακότητα ή το γλωσσικό είναι του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι η μαρξιστική ανάλυση πρέπει να ενσωματωθεί κατά την έννοια ότι το κεφάλαιο (ή όποιο είναι το όνομα που θέλουμε να δώσουμε στη διαδικασία που κυριαρχεί σήμερα πάνω στην παγκόσμια ιστορία) δεν αποσκοπούσε μόνο στην αποποίηση της παραγωγικής δραστηριότητας αλλά επίσης και κυρίως στην απαλλοτροίωση της ίδιας της γλώσσας, της γλωσσικής και της επικοινωνιακής φύσης του ανθρώπου, του λόγου τον οποίο ο Ηράκλειτος ταυτίζει με το Κοινό. Η ακραία μορφή αυτής της απαλλοτροίωσης του κοινού είναι το θέαμα, δηλαδή η πολιτική μέσα στην οποία ζούμε. Αλλά αυτό σημαίνει επίσης ότι στο θέαμα η καθαρή γλωσσική μας φύση έρχεται σ'εμάς αντεστραμμένη. Γι'αυτό το λόγο (για τη ακρίβεια στο βαθμό που η ίδια η δυνατότητα ενός κοινού καλού βρίσκεται απαλλοτροιωμένη) η βία του θεάματος είναι τόσο καταστρεπτική. Αλλά και για τον ίδιο λόγο το θέαμα περιέχει ακόμα, κάτι σαν μια θετική δυνατότητα που μπορεί να αντιστραφεί εναντίον του.

Τίποτα δεν εκφράζει καλύτερα αυτή την κατάσταση από το σφάλμα που οι καββαλιστές ονομάζουν "απομόνωση της Shekina" κι αποδίδουν στον Aher, έναν από τους τέσσερεις δασκάλους που μπήκαν, σύμφωνα με ένα διάσημο "Μύθο" του Ταλμούδ,  στον Κήπο, δηλαδή στην ύστατη γνώση. "Τέσσερεις δάσκαλοι μπήκαν στον Παράδεισο : ο Ben Azai, o Ben Zoma, o Aher κι o δάσκαλος Akiba... Ο Ben Azai έριξε ένα βλέμμα και πέθανε... Ο Ben Zoma κοίταξε και τρελάθηκε.... Ο Aher έκοψε τα κλαδιά... Ο δάσκαλος Akiba βγήκε σώος".

Η Shekina είναι η τελευταία από τις επτά Sephiroth ή τις ιδιότητες της θεϊκότητας, είναι αυτή που εκφράζει την ίδια την θεϊκή παρουσία, την εκδήλωση της ή την διαμονή της επι γης, τον "λόγο" της. Η κοπή των κλαδιών από τον Aher ταυτίστηκε από τους καββαλιστές με το αμάρτημα του Αδάμ που αντί να θαυμάσει όλες τις Sephiroth προτίμησε να θαυμάσει την τελευταία απ'αυτές απομονώνοντάς την από τις άλλες και χωρίζοντας έτσι το δέντρο της Γνώσης από το δέντρο της Ζωής. Όπως ο Αδάμ, ο Aher αναπαριστά την ανθρωπότητα στον βαθμό που, κάνοντας την γνώση πεπρωμένο και ιδιαίτερη δύναμη, απομονώνει την γνώση και τον λόγο που δεν είναι παρά η πιο ολοκληρωμένη μορφή της θεϊκής παρουσίας (η Shekina) από τις άλλες Sephiroth όπου αυτή αποκαλύπτεται. Το ρίσκο εδώ είναι ότι ο λόγος - δηλαδή η μη-υπογείωση κι η αποκάλυψη κάποιου πράγματος - χωρίζεται απ'αυτό που αποκαλύπτει κι αποκτά μια αυτόνομη συνοχή. Το αποκαλυφθέν κι εκδηλωμένο είναι - κι επομένως, το κοινό είναι όπου μπορούμε να συμμετέχουμε - χωρίζεται από το πράγμα που αποκαλύπτεται και μπαίνει ανάμεσα στο πράγμα και τους ανθρώπους. Σ'αυτή την κατάσταση της εξορίας, η Shekina χάνει την θετική της δύναμη και γίνεται κακούργα (οι καββαλιστές λεν ότι "πίνει το γάλα του κακού").

Κατ'αυτή την έννοια η απομόνωση της Shekina εκφράζει την κατάσταση του καιρού μας. Ενώ στο παλιό καθεστώς, η απαλλοτροίωση της επικοινωνιακής ουσίας του ανθρώπου αποκτούσε σάρκα και οστά σε μια προϋπόθεση που εξυπηρετούσε ως κοινό θεμέλιο, στην κοινωνία του θεάματος είν'η ίδια η επικοινωνιακή δύναμη, η γενεσιουργός ουσία (δηλαδή η γλώσσα) που βλέπει τον εαυτό της χωρισμένο σε μια αυτόνομη σφαίρα. Αυτό που εμποδίζει την επικοινωνία είναι η ίδια η δυνατότητα επικοινωνίας. Οι άνθρωποι χωρίστηκαν απ'αυτό που τους ενώνει. Οι δημοσιογράφοι και οι μιντιο-κράτορες αποτελούν τους νέους κληρικούς της απαλλοτροίωσης της γλωσσικής φύσης του ανθρώπου.

Στην κοινωνία του θεάματος, η απομόνωση της Shekina φτάνει στην ακραία της φάση όπου η γλώσσα δεν συγκροτείται μόνο σε μια αυτόνομη σφαίρα αλλά δεν μπορεί πλέον να αποκαλύψει τίποτα - η καλύτερα αποκαλύπτει την ανυπαρξία κάθε πράγματος. Τίποτα δεν απομένει από τον θεό, τον κόσμο, την αποκάλυψη στην γλώσσα: αλλά σ'αυτήν την ακραία καταστρεπτική αποκάλυψη, η γλώσσα (η γλωσσική φύση του ανθρώπου) μένει πάλι κρυμμένη και χωρισμένη και κρατά έτσι για τελευταία φορά την εξουσία να εγκαθιδρυθεί ανείπωτη σε μια εποχή και σε μια κατάσταση: η εποχή του θεάματος ή το ολοκληρωμένο κράτος του μηδενισμού. Γι'αυτό το λόγο οι εγκατεστημένες εξουσίες πάνω σε μια προηγούμενη προϋπόθεση ταρακουνιούνται σήμερα παντού στον πλανήτη κι οι επι γης βασιλείες κατευθύνονται προς το δημοκρατικο-θεαματικό καθεστώς που είναι η ολοκλήρωση της μορφής Κράτος. Πάνω από την οικονομική αναγκαιότητα ή την τεχνολογική ανάπτυξη, αυτό που ωθεί τα έθνη της γης σε ένα μοναδικό κοινό πεπρωμένο, είναι η απαλλοτροίωση του γλωσσικού είναι, η εκρίζωση κάθε λαού από την ζωτική του κατοικία στην γλώσσα.

Αλλά για τον ίδιο λόγο ακόμα, η εποχή που ζούμε είναι επίσης αυτή όπου γίνεται για πρώτη φορά δυνατόν να βιώσουν οι άνθρωποι την δικιά τους γλωσσική ουσία - όχι αυτού ή του άλλου περιεχομένου της γλώσσας, αλλά της ίδιας της γλώσσας, όχι αυτής της ή της άλλης αληθινής πρότασης, αλλά το γεγονός ότι μιλάμε. Η σύγχρονη πολιτική είναι αυτό το καταστρεπτικό γλωσσικό πείραμα που αποσυνδέει κι αδειάζει σ'όλο τον πλανήτη παραδόσεις και πίστεις, ιδεολογίες και θρησκείες, ταυτότητες και κοινότητες.

Μόνο αυτοί που θα καταφέρουν να φέρουν εις πέρας αυτό το experimentum linguae χωρίς να αφήσουν να μείνει κρυμμένο ό,τι αποκαλύπτει στο τίποτα που αναδεικνύει, αλλά φέρνοντας στην γλώσσα την ίδια την γλώσσα, θα είναι οι πρώτοι πολίτες μιας κοινότητας δίχως προϋποθέσεις ούτε κράτος όπου η εκμηδενιστική και καθοριστική εξουσία αυτού που είναι κοινό θα ειρηνεύσει κι όπου η Shekina θα σταματήσει να πίνει το χαλασμένο γάλα του χωρισμού της.

Σαν τον δάσκαλο Akiba στον "Μύθο" του Ταλμούδ, αυτοί εκεί θα μπουν και θα βγουν σώοι από τον παραδείσο της γλώσσας.

(απόπειρα μετάφρασης ενός δοκιμίου που κυκλοφορεί μέσω του Η κοινότητα που έρχεται)