TIQQUN

Κύρια στοιχεία για μια θεωρία της Νέας Κοπέλας (συλλογικό)

Σ'αγάπησα μια φορά

Hamlet

Εισαγωγικά

Ι

Κάτω απ'τις υπνωτικές γκριμάτσες της επίσημης ειρήνευσης διεξάγεται ένας πόλεμος. Ένας πόλεμος για τον οποίο δεν μπορούμε πλέον να πούμε ότι είναι οικονομικός, κοινωνικός ή ανθρωπιστικός, καθώς είναι ολικός. Ενώ καθένας προαισθάνεται αρκετά καλά ότι η ύπαρξή του τείνει να γίνει ένα πεδίο μάχης όπου νευρώσεις, φοβίες, σωματικά προβλήματα, καταθλίψεις κι αγωνίες σημαίνουν ισάριθμες παραιτήσεις, κανείς και καμιά δεν καταφέρνει να αντιληφθεί τη μάχη αυτή και το διακύβευμά της. Όλως παραδόξως, ο ολικός χαρακτήρας του πολέμου αυτού, ολικού τόσο ως προς τα μέσα του όσο κι ως προς τους σκοπούς του, του επέτρεψε κατ'αρχήν να καλυφθεί με μια αξεπέραστη αδιορατότητα.

       Αντί για τις ανοιχτές επιθέσεις, η Αυτοκρατορία προτιμά τις κινεζικές μεθόδους, την χρόνια πρόληψη, την κυτταρική διάδοση της δυσανεξίας στην καθημερινότητα. Εδώ, η ενδο-αστυνομεύση έρχεται κατάλληλα να ξεδιπλώσει την γενική αστυνόμευση κι ο ατομικός αυτο-έλεγχος τον κοινωνικό έλεγχο. Σε τελική ανάλυση, η πανταχού παρουσία της νέας αστυνομίας καταφέρνει να καταστήσει τον εαυτό της αόρατο.

ΙΙ

Το διακύβευμα της μάχης, του πολέμου σε εξέλιξη είναι οι μορφές-βίου, δηλ. αν το δούμε από την σκοπιά της Αυτοκρατορίας, η επιλογή, η διαχείριση κι η άμβλυνσή τους. Η κυριαρχία του Θεάματος πάνω στην κατάσταση της δημόσιας εκδήλωσης επιθυμιών, η βιο-πολιτική μονοπώληση όλων των ιατρικών γνώσεο-εξουσιών, η συγκράτηση κάθε παράβασης από μια στρατιά που εξοπλίζεται ολοένα από ψυχιάτρους, εκπαιδευτές και κάθε είδους "διευκολυντές" καλών προθέσεων, το αισθητικο-αστυνομικό φακέλωμα του καθενός κατά τους βιολογικούς του καθορισμούς, η επιτήρηση χωρίς ανάπαυλα πιο προστακτική, πιο κοντινή, από τις συμπεριφορές, ο δημοψηφισματικός εξοστρακισμός της "βίας"; ε λοιπόν όλ'αυτά προκύπτουν απ'το ανθρωπολογικό, ή μάλλον ανθρωπο<-τεχνικό project της Αυτοκρατορίας, που αφορά το προφίλ του πολίτη.

       Προφανώς, το κώλυμμα της έκφρασης μορφών-βίου- δηλ. αυτού που που θα έδενε τα σώματα-σε-κατάσταση με μια κλίση, με μια οικεία κίνηση, κι όχι αυτού που θα ερχόταν υποτιθέμενα απ'έξω για να πλάσει κάτι όπως η "γυμνή ζωή", τη ζωή δίχως βίο που θα ήταν άμορφη χωρίς αυτές τις μορφές -, προκύπτει από μια πολιτική καταστολής. Ολόκληρη αυτοκρατορική δουλειά διασκέδασης, σύγχυσης, πόλωσης των σωμάτων με απουσίες, με αδυναμίες, αδυνατότητες ή α-πορίες, γίνεται. Το εύρος αυτής της δουλειάς είναι λιγότερο άμεσο αλλά περισσότερο διαρκές. Με τον καιρό και με τόσες συνδυασμένες επιρροές, η Αυτοκρατορία καταλήγει με το κέρδος του εθελοντικού αφοπλισμού, βλέπε της ανοσοποίησης των σωμάτων.

        Οι πολίτες είναι λιγότερο οι ηττημένοι αυτού του πολέμου παρά οι παραδομένοι που αρνούνται την διεξάγωγή αυτού του πολέμου : αυτό που τους αφήνει εν είδει "ύπαρξης" δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια προσπάθεια επιβίωσης ώστε να'ναι συμβατοί με την Αυτοκρατορία. Για τους άλλους όμως, για μας, κάθε κίνηση, κάθε χειρονομία, κάθε επιθυμία, κάθε αίσθηση συναντά, αργά ή γρήγορα, την ανάγκη να καταστραφούν κι η Αυτοκρατορία κι οι πολίτες της. Είναι υπόθεση ανακούφισης κι εύρους του πάθους. Έχουμε χρόνο σ'αυτόν τον εγκληματικό δρόμο. Τίποτα δεν μας πιέζει να επιδιώξουμε την άμεση σύγκρουση. Αυτό θα ήταν απόδειξη αδυναμίας. Επιθέσεις όμως θα γίνουν που θα ενδιαφέρουν λιγότερο από την θέση απ'την οποία θα γίνουν καθώς οι επιθέσεις μας ναρκοθετούν τις δυνάμεις της Αυτοκρατορίας ενώ η θέση μας την στρατηγική της. Έτσι, όσο της φαίνεται να συσσωρεύει νίκες, τόσο θα χώνεται βαθειά μες την ήττα και τόσο εκείνη η ήττα θα γίνεται ανεπανόρθωτη. Η αυτοκρατορική στρατηγική συνίσταται στην οργάνωση της τύφλωσης έναντι των μορφών-βίου, του αναλφαβητισμού ως προς τις διαφορές ήθους. Στις πιο κρίσιμες περιστάσεις, η στρατηγική αυτή συνίσταται στο μακιγιάρισμα του πραγματικού πολέμου με κάθε είδος ψευτοδιαμάχης.

          Η ανάληψη από την πλευρά μας της επίθεσης απαιτεί να καταστήσουμε το μέτωπο ξανά σαφές, ξεκάθαρο, πρόδηλο. Συλλάβαμε τη φιγούρα της Νέας Κοπέλας ως μηχανισμό όρασης. Πολλοί θα εξυπηρετηθούν απ'αυτήν για να διαπιστώσουν την μαζικότητα των εχθρικών δυνάμεων κατοχής στις υπάρξεις μας. Άλλοι, πιο δυνατοί, θα προσδιορίσουν την ταχύτητα και την κατεύθυνση αυτών των δυνάμεων που σημειώνουν πρόοδο. Σε ό,τι κι αν κάνει όμως κάθενας και καθεμιά με το υλικό που παρέχεται, φαίνεται επίσης ό,τι αξίζει.

ΙΙΙ

Για να συνεννοηθούμε: η έννοια της Νέας Κοπέλας δεν είναι έννοια σεξουαλική. Ο μόρτης του μαγαζιού της νύχτας δεν κολλά με την έννοια αυτή περισσότερο απ'το βουτυρόπαιδο που μακιγιάρεται σαν πορνοσταρ. Ο δυναμικός συνταξιούχος της εταιρείας που μοιράζει τον ελεύθερο χρόνο του μεταξύ Κυανής Ακτής και των γραφείων στο Παρίσι για τα οποία διατηρεί ένα άλφα ενδιαφέρον, υπάγεται στην έννοια Νέα Κοπέλα τουλάχιστον όσο και η single, η μητροπολιτική εργένισσα που αφιερώθηκε στην καρριέρα της ως σύμβουλος επιχειρήσεων για να ανακλύψει ότι της χάρισε ήδη δεκαπέντε χρόνια απ'τη ζωή της. Πώς θα κάναμε δηλαδή τον απολογισμό της κρυφής ανταπόκρισης μεταξύ του άντρα απ'το Μαραί, μέσα σε όλα, φουσκωμένου, με το σύμφωνο διαβίωσης, και της εξαμερικανισμένης μικρο-αστής που εγκαταστάθηκε στα προάστια με την τελείως πλαστική της οικογένεια, αν επρόκειτο για μια σεξουαλική έννοια;
                Στην πραγματικότητα, η Νέα Κοπέλα δεν είναι παρά ο πολίτης-μοντέλο που αναπροσδιορίζει η εμπορευματική κοινωνία από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, ως ξεκάθαρη απάντηση στην απειλή επανάστασης. Η φιγούρα αυτή της Νέας Κοπέλας είναι πολική, με πόλους, και προσανατολίζει το γίγνεσθαι λιγότερο απ'το να το υπαγορεύει, να το κυριαρχεί.
               Στην αρχή της δεκαετίας του 1920, ο καπιταλισμός αναλογίζεται ότι δεν μπορεί να διατηρηθεί ως εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας, αν δεν αποικίσει πλέον ό,τι βρίσκεται εκτός της στενής σφαίρας της παραγωγής. Κόντρα στη σοσιαλιστική πρόκληση, οφείλει κι αυτός να γίνει σοσιαλιστικός, να κοινωνικοποιηθεί. Πρέπει λοιπόν να δημιουργήσει την κουλτούρα, τα χόμπι, την ιατρική, την πολεοδομία του, την αισθηματική του αγωγή και τα δικά του ήθη, όπως και την διάθεση για την αδιάκοπη διαιώνισή τους. Θα γίνει ο φορντικός συμβιβασμός, το Κράτος-πρόνοια, ο οικογενειακός προγραμματισμός: ο σοσιαλ-δημοκρατικός καπιταλισμός. Έτσι, η περιορισμένη, αφού ο εργαζόμενος διακρινόταν ακόμα από την εργασία του, υποταγή μέσω της εργασίας, αντικαταστάθηκε από την ενσωμάτωση μέσω του υποκειμενικού και υπαρξιακού κονφορμισμού, κατά βάθος μέσω της κατανάλωσης.
              Από τυπική, η κυριαρχία του Κεφαλαίου γίνεται σιγά σιγά πραγματική. Η εμπορευματική κοινωνία θα πάει να ψάξει τα καλύτερα στηρίγματά της στα περιθωριοποιημένα στοιχεία της παραδοσιακής κοινωνίας: γυναίκες και νεολαία αρχικά, ομοφυλόφιλους και μετανάστες αργότερα.
              Σ'αυτούς που μέχρι χθες ήταν σε μειονοτική κατάσταση, οι πιο ξένοι κι έτσι οι πιο αυθόρμητα εχθρικοί στην εμπορευματική κοινωνία, οι πιο ανυπόταχτοι στους κυρίαρχους νόμους της ενσωμάτωσης, η εμπορευματική κοινωνία θα μπορέσει να δώσει τον αέρα της χειραφέτησης. "Οι νέοι άνθρωποι κι οι μανάδες τους, αναγνωρίζει ο Στιούαρτ Εβεν (Stuart Ewen), θα προσφέρουν στον τρόπο ζωής που προτείνει η διαφήμιση τις κοινωνικές αρχές της καταναλωτικής ηθικής". Οι νέοι διότι η εφηβεία είναι η "περίοδος της ζωής που καθορίζεται από μια σχέση καθαρά καταναλωτική με την κοινωνία πολιτών" (S. Ewen, Captains of Consciousness, 1976). Οι γυναίκες διότι επρόκειτο να αποικισθεί η σφαίρα της αναπαραγωγής στην οποία επέστρεφαν. Υποστασιοποιημένες, αφηρημένες κι επανακωδικοποιημένες ως Νεότητα και Θυληκότητα, η νεολαία κι η γυναίκα θα αναβαθμιστούν στο επίπεδο των κανονιστικών ιδανικών της αυτοκρατορικής ενσωμάτωσης του πολίτη. Η μορφή της Νέας Κοπέλας θα υλοποιήσει την άμεση, αυθόρμητη κι εντελώς επιθυμητή ενότητα των δυο αυτών  καθορισμών.
             Το αγοροκόριτσο θα επιβληθεί ως νεωτερισμός διαφορετικά πιο αχώνευτος απ'όλους τους σταρ και τις βεντέτες που θα κατακλύσουν τόσο γρήγορα το παγκοσμιοποιημένο φαντασιακό. Η Αλμπερτίν που συναντήσαμε σε ένα παραθαλλάσιο θέρετρο θα'ρθει να διαλύσει με την αεράτη ζωτικότητά της ολόκληρο το σύμπαν της Αναζήτησης (του Μ. Προυστ). Το λυκειο-κόριτσο θα επιβάλει το νόμο του στο Ferdyduke (του W. Gombrowicz). Μια νέα μορφή εξουσίας γεννήθηκε που θα απολύσει όλες τις άλλες.

IV

Αυτή την ώρα, η ανθρωπότητα που έχει υποστεί ένα format στο Θέαμα και έχει ουδετεροποιηθεί Βιοπολιτικά πιστεύει ότι ανακηρύσσοντας τον εαυτό της "πολίτη" αντιμετωπίζει κάποιον. Τα γυναικεία περιοδικά αποκαθιστούν το άδικο σχεδόν ενός αιώνα διαθέτοντας τα ομόλογά τους σε αρσενικούς. Όλες οι προηγούμενες μορφές πατριαρχικής εξουσίας, απ'τους πολιτικούς άνδρες ως τα αφεντικά περνώντας απ'το μπάτσο, εχούν γίνει Νέες Κοπέλες μέχρι την τελευταία, τον Πάπα.

               Χάρι σε αρκετά σημάδια, αναγνωρίζουμε ότι η νέα φυσιογνωμία του Κεφαλαίου, μόλις  κατά τον Μεσοπόλεμο, αγγίζει τώρα την τελειότητά της. "Όταν ο φανταστικός του χαρακτήρας γενικεύεται, ο 'ανθρωπομορφισμός' του Κεφαλαίου είναι ένα ολοκληρωμένο γεγονός. Τότε είναι που αποκαλύπτεται η μυστήρια ιεροσυλία χάρι στην οποία η γενικευμένη πίστωση που διέπει κάθε ανταλλαγή (απ'το χαρτονόμισμα ως την συναλλαγματική, απ'τη σύμβαση εργασίας ή γάμου ως τις 'ανθρώπινες' και συγγενικές σχέσεις, απ'τις σπουδές, τα πτυχία και τις καριέρες που ακολουθούν ως τις υποσχέσεις κάθε ιδεολογίας: όλες οι ανταλλαγές είναι πλέον ανταλλαγές αναβλητικών εμφανίσεων) τυπώνει κατ'εικόνα του ομοιόμορφού του κενού την 'καρδιά του σκότους' κάθε 'προσωπικότητας' και κάθε 'χαρακτήρα'. Έτσι πιστεύει ο λαός του Κεφαλαίου εκεί που φαίνεται να εξαφανίζονται κάθε προγονική διάκριση, κάθε ιδιαιτερότητα τάξης και εθνοτικής ομάδας. Είναι ένα γεγονός που κάνει τόσους αφελείς να απορούν και να 'σκέφτονται' με τα μάτια χαμένα στο παρελθόν" (Giorgio Cesarano, Chronique d'un bal masqué). Η Νέα Κοπέλα φαίνεται ως το σημείο κορύφωσης αυτού του ανθρωπομορφισμού του Κεφαλαίου. Η διαδικασία αξιοποίησης, στην αυτοκρατορική φάση, δεν είναι πια μόνο καπιταλιστική: ΣΥΜΠΙΠΤΕΙ ΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ. Η ενσωμάτωση σ'αυτή την διαδικασία, που δεν διακρίνεται πλέον απ'την ενσωμάτωση στην αυτοκρατορική "κοινωνία" και που δεν πατά πλέον σε καμιά "αντικειμενική" βάση,  απαιτεί απ'τον καθένα και την καθεμιά να αυτοεκτιμάται σε μόνιμη βάση.

                Η στιγμή της ύστατης κοινωνικοποίησης αυτής της κοινωνίας, η Αυτοκρατορία, είναι λοιπόν επίσης εκείνη η στιγμή όπου κάθενας και καθεμιά καλείται να σχετιστεί με τον εαυτό του ως αξία, ακολουθώντας δηλ. την κεντρική διαμεσολάβηση μιας σειράς ελεγμένων αφαιρέσεων. Η Νέα Κοπέλα θα είναι λοιπόν αυτό το ον που δεν θα έχει πια οικειότητα με τον εαυτό της παρά μόνο ως αξία, όλη της η δραστηριότητά σε κάθεμια απ'τις λεπτομέρειες της θα έχει ως τέλος την αυτοεκτίμησή της. Κάθε στιγμή, θα αυτοεπιβεβαιώνεται ως το κυρίαρχο υποκείμενο της ίδιας του της πραγμοποίησης. Όλος ο απροβλημάτιστος χαρακτήρας της εξουσίας της, όλη η ισοπεδωτική βεβαιότητα αυτού του πεζού όντος, αποκλειστικά εξυφασμένο από συμβάσεις, κώδικες κι αναπαραστάσεις προσωρινά σε ισχύ, όλη η υποβολή απ'την οποία διέπεται η ελάχιστη χειρονομία της, όλα αυτά καταδεικνύονται από την απόλυτη διαφάνειά της στην "κοινωνία".

                 Εξαιτίας ήδη της ανυπαρξίας της, κάθε κρίση της έχει το προστακτικό βάρος ολόκληρης της κοινωνικής οργάνωσης. Κι αυτό το γνωρίζει.

Η μετάφραση από τα γαλλικά θα συνεχιστεί.