TIQQUN

Κύρια στοιχεία για μια θεωρία της Νέας Κοπέλας (συλλογικό)

Σ'αγάπησα μια φορά

Hamlet

Εισαγωγικά

Ι

Κάτω απ'τις υπνωτικές γκριμάτσες της επίσημης ειρήνευσης διεξάγεται ένας πόλεμος. Ένας πόλεμος για τον οποίο δεν μπορούμε πλέον να πούμε ότι είναι οικονομικός, κοινωνικός ή ανθρωπιστικός, καθώς είναι ολικός. Ενώ καθένας προαισθάνεται αρκετά καλά ότι η ύπαρξή του τείνει να γίνει ένα πεδίο μάχης όπου νευρώσεις, φοβίες, σωματικά προβλήματα, καταθλίψεις κι αγωνίες σημαίνουν ισάριθμες παραιτήσεις, κανείς και καμιά δεν καταφέρνει να αντιληφθεί τη μάχη αυτή και το διακύβευμά της. Όλως παραδόξως, ο ολικός χαρακτήρας του πολέμου αυτού, ολικού τόσο ως προς τα μέσα του όσο κι ως προς τους σκοπούς του, του επέτρεψε κατ'αρχήν να καλυφθεί με μια αξεπέραστη αδιορατότητα.

       Αντί για τις ανοιχτές επιθέσεις, η Αυτοκρατορία προτιμά τις κινεζικές μεθόδους, την χρόνια πρόληψη, την κυτταρική διάδοση της δυσανεξίας στην καθημερινότητα. Εδώ, η ενδο-αστυνομεύση έρχεται κατάλληλα να ξεδιπλώσει την γενική αστυνόμευση κι ο ατομικός αυτο-έλεγχος τον κοινωνικό έλεγχο. Σε τελική ανάλυση, η πανταχού παρουσία της νέας αστυνομίας καταφέρνει να καταστήσει τον εαυτό της αόρατο.

ΙΙ

Το διακύβευμα της μάχης, του πολέμου σε εξέλιξη είναι οι μορφές-βίου, δηλ. αν το δούμε από την σκοπιά της Αυτοκρατορίας, η επιλογή, η διαχείριση κι η άμβλυνσή τους. Η κυριαρχία του Θεάματος πάνω στην κατάσταση της δημόσιας εκδήλωσης επιθυμιών, η βιο-πολιτική μονοπώληση όλων των ιατρικών γνώσεο-εξουσιών, η συγκράτηση κάθε παράβασης από μια στρατιά που εξοπλίζεται ολοένα από ψυχιάτρους, εκπαιδευτές και κάθε είδους "διευκολυντές" καλών προθέσεων, το αισθητικο-αστυνομικό φακέλωμα του καθενός κατά τους βιολογικούς του καθορισμούς, η επιτήρηση χωρίς ανάπαυλα πιο προστακτική, πιο κοντινή, από τις συμπεριφορές, ο δημοψηφισματικός εξοστρακισμός της "βίας"; ε λοιπόν όλ'αυτά προκύπτουν απ'το ανθρωπολογικό, ή μάλλον ανθρωπο<-τεχνικό project της Αυτοκρατορίας, που αφορά το προφίλ του πολίτη.

       Προφανώς, το κώλυμμα της έκφρασης μορφών-βίου- δηλ. αυτού που που θα έδενε τα σώματα-σε-κατάσταση με μια κλίση, με μια οικεία κίνηση, κι όχι αυτού που θα ερχόταν υποτιθέμενα απ'έξω για να πλάσει κάτι όπως η "γυμνή ζωή", τη ζωή δίχως βίο που θα ήταν άμορφη χωρίς αυτές τις μορφές -, προκύπτει από μια πολιτική καταστολής. Ολόκληρη αυτοκρατορική δουλειά διασκέδασης, σύγχυσης, πόλωσης των σωμάτων με απουσίες, με αδυναμίες, αδυνατότητες ή α-πορίες, γίνεται. Το εύρος αυτής της δουλειάς είναι λιγότερο άμεσο αλλά περισσότερο διαρκές. Με τον καιρό και με τόσες συνδυασμένες επιρροές, η Αυτοκρατορία καταλήγει με το κέρδος του εθελοντικού αφοπλισμού, βλέπε της ανοσοποίησης των σωμάτων.

        Οι πολίτες είναι λιγότερο οι ηττημένοι αυτού του πολέμου παρά οι παραδομένοι που αρνούνται την διεξάγωγή αυτού του πολέμου : αυτό που τους αφήνει εν είδει "ύπαρξης" δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια προσπάθεια επιβίωσης ώστε να'ναι συμβατοί με την Αυτοκρατορία. Για τους άλλους όμως, για μας, κάθε κίνηση, κάθε χειρονομία, κάθε επιθυμία, κάθε αίσθηση συναντά, αργά ή γρήγορα, την ανάγκη να καταστραφούν κι η Αυτοκρατορία κι οι πολίτες της. Είναι υπόθεση ανακούφισης κι εύρους του πάθους. Έχουμε χρόνο σ'αυτόν τον εγκληματικό δρόμο. Τίποτα δεν μας πιέζει να επιδιώξουμε την άμεση σύγκρουση. Αυτό θα ήταν απόδειξη αδυναμίας. Επιθέσεις όμως θα γίνουν που θα ενδιαφέρουν λιγότερο από την θέση απ'την οποία θα γίνουν καθώς οι επιθέσεις μας ναρκοθετούν τις δυνάμεις της Αυτοκρατορίας ενώ η θέση μας την στρατηγική της. Έτσι, όσο της φαίνεται να συσσωρεύει νίκες, τόσο θα χώνεται βαθειά μες την ήττα και τόσο εκείνη η ήττα θα γίνεται ανεπανόρθωτη. Η αυτοκρατορική στρατηγική συνίσταται στην οργάνωση της τύφλωσης έναντι των μορφών-βίου, του αναλφαβητισμού ως προς τις διαφορές ήθους. Στις πιο κρίσιμες περιστάσεις, η στρατηγική αυτή συνίσταται στο μακιγιάρισμα του πραγματικού πολέμου με κάθε είδος ψευτοδιαμάχης.

          Η ανάληψη από την πλευρά μας της επίθεσης απαιτεί να καταστήσουμε το μέτωπο ξανά σαφές, ξεκάθαρο, πρόδηλο. Συλλάβαμε τη φιγούρα της Νέας Κοπέλας ως μηχανισμό όρασης. Πολλοί θα εξυπηρετηθούν απ'αυτήν για να διαπιστώσουν την μαζικότητα των εχθρικών δυνάμεων κατοχής στις υπάρξεις μας. Άλλοι, πιο δυνατοί, θα προσδιορίσουν την ταχύτητα και την κατεύθυνση αυτών των δυνάμεων που σημειώνουν πρόοδο. Σε ό,τι κι αν κάνει όμως κάθενας και καθεμιά με το υλικό που παρέχεται, φαίνεται επίσης ό,τι αξίζει.

ΙΙΙ

Για να συνεννοηθούμε: η έννοια της Νέας Κοπέλας δεν είναι έννοια σεξουαλική. Ο μόρτης του μαγαζιού της νύχτας δεν κολλά με την έννοια αυτή περισσότερο απ'το βουτυρόπαιδο που μακιγιάρεται σαν πορνοσταρ. Ο δυναμικός συνταξιούχος της εταιρείας που μοιράζει τον ελεύθερο χρόνο του μεταξύ Κυανής Ακτής και των γραφείων στο Παρίσι για τα οποία διατηρεί ένα άλφα ενδιαφέρον, υπάγεται στην έννοια Νέα Κοπέλα τουλάχιστον όσο και η single, η μητροπολιτική εργένισσα που αφιερώθηκε στην καρριέρα της ως σύμβουλος επιχειρήσεων για να ανακλύψει ότι της χάρισε ήδη δεκαπέντε χρόνια απ'τη ζωή της. Πώς θα κάναμε δηλαδή τον απολογισμό της κρυφής ανταπόκρισης μεταξύ του άντρα απ'το Μαραί, μέσα σε όλα, φουσκωμένου, με το σύμφωνο διαβίωσης, και της εξαμερικανισμένης μικρο-αστής που εγκαταστάθηκε στα προάστια με την τελείως πλαστική της οικογένεια, αν επρόκειτο για μια σεξουαλική έννοια;
                Στην πραγματικότητα, η Νέα Κοπέλα δεν είναι παρά ο πολίτης-μοντέλο που αναπροσδιορίζει η εμπορευματική κοινωνία από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, ως ξεκάθαρη απάντηση στην απειλή επανάστασης. Η φιγούρα αυτή της Νέας Κοπέλας είναι πολική, με πόλους, και προσανατολίζει το γίγνεσθαι λιγότερο απ'το να το υπαγορεύει, να το κυριαρχεί.
               Στην αρχή της δεκαετίας του 1920, ο καπιταλισμός αναλογίζεται ότι δεν μπορεί να διατηρηθεί ως εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας, αν δεν αποικίσει πλέον ό,τι βρίσκεται εκτός της στενής σφαίρας της παραγωγής. Κόντρα στη σοσιαλιστική πρόκληση, οφείλει κι αυτός να γίνει σοσιαλιστικός, να κοινωνικοποιηθεί. Πρέπει λοιπόν να δημιουργήσει την κουλτούρα, τα χόμπι, την ιατρική, την πολεοδομία του, την αισθηματική του αγωγή και τα δικά του ήθη, όπως και την διάθεση για την αδιάκοπη διαιώνισή τους. Θα γίνει ο φορντικός συμβιβασμός, το Κράτος-πρόνοια, ο οικογενειακός προγραμματισμός: ο σοσιαλ-δημοκρατικός καπιταλισμός. Έτσι, η περιορισμένη, αφού ο εργαζόμενος διακρινόταν ακόμα από την εργασία του, υποταγή μέσω της εργασίας, αντικαταστάθηκε από την ενσωμάτωση μέσω του υποκειμενικού και υπαρξιακού κονφορμισμού, κατά βάθος μέσω της κατανάλωσης.
              Από τυπική, η κυριαρχία του Κεφαλαίου γίνεται σιγά σιγά πραγματική. Η εμπορευματική κοινωνία θα πάει να ψάξει τα καλύτερα στηρίγματά της στα περιθωριοποιημένα στοιχεία της παραδοσιακής κοινωνίας: γυναίκες και νεολαία αρχικά, ομοφυλόφιλους και μετανάστες αργότερα.
              Σ'αυτούς που μέχρι χθες ήταν σε μειονοτική κατάσταση, οι πιο ξένοι κι έτσι οι πιο αυθόρμητα εχθρικοί στην εμπορευματική κοινωνία, οι πιο ανυπόταχτοι στους κυρίαρχους νόμους της ενσωμάτωσης, η εμπορευματική κοινωνία θα μπορέσει να δώσει τον αέρα της χειραφέτησης. "Οι νέοι άνθρωποι κι οι μανάδες τους, αναγνωρίζει ο Στιούαρτ Εβεν (Stuart Ewen), θα προσφέρουν στον τρόπο ζωής που προτείνει η διαφήμιση τις κοινωνικές αρχές της καταναλωτικής ηθικής". Οι νέοι διότι η εφηβεία είναι η "περίοδος της ζωής που καθορίζεται από μια σχέση καθαρά καταναλωτική με την κοινωνία πολιτών" (S. Ewen, Captains of Consciousness, 1976). Οι γυναίκες διότι επρόκειτο να αποικισθεί η σφαίρα της αναπαραγωγής στην οποία επέστρεφαν. Υποστασιοποιημένες, αφηρημένες κι επανακωδικοποιημένες ως Νεότητα και Θυληκότητα, η νεολαία κι η γυναίκα θα αναβαθμιστούν στο επίπεδο των κανονιστικών ιδανικών της αυτοκρατορικής ενσωμάτωσης του πολίτη. Η μορφή της Νέας Κοπέλας θα υλοποιήσει την άμεση, αυθόρμητη κι εντελώς επιθυμητή ενότητα των δυο αυτών  καθορισμών.
             Το αγοροκόριτσο θα επιβληθεί ως νεωτερισμός διαφορετικά πιο αχώνευτος απ'όλους τους σταρ και τις βεντέτες που θα κατακλύσουν τόσο γρήγορα το παγκοσμιοποιημένο φαντασιακό. Η Αλμπερτίν που συναντήσαμε σε ένα παραθαλλάσιο θέρετρο θα'ρθει να διαλύσει με την αεράτη ζωτικότητά της ολόκληρο το σύμπαν της Αναζήτησης (του Μ. Προυστ). Το λυκειο-κόριτσο θα επιβάλει το νόμο του στο Ferdyduke (του W. Gombrowicz). Μια νέα μορφή εξουσίας γεννήθηκε που θα απολύσει όλες τις άλλες.

IV

Αυτή την ώρα, η ανθρωπότητα που έχει υποστεί ένα format στο Θέαμα και έχει ουδετεροποιηθεί Βιοπολιτικά πιστεύει ότι ανακηρύσσοντας τον εαυτό της "πολίτη" αντιμετωπίζει κάποιον. Τα γυναικεία περιοδικά αποκαθιστούν το άδικο σχεδόν ενός αιώνα διαθέτοντας τα ομόλογά τους σε αρσενικούς. Όλες οι προηγούμενες μορφές πατριαρχικής εξουσίας, απ'τους πολιτικούς άνδρες ως τα αφεντικά περνώντας απ'το μπάτσο, εχούν γίνει Νέες Κοπέλες μέχρι την τελευταία, τον Πάπα.

               Χάρι σε αρκετά σημάδια, αναγνωρίζουμε ότι η νέα φυσιογνωμία του Κεφαλαίου, μόλις  κατά τον Μεσοπόλεμο, αγγίζει τώρα την τελειότητά της. "Όταν ο φανταστικός του χαρακτήρας γενικεύεται, ο 'ανθρωπομορφισμός' του Κεφαλαίου είναι ένα ολοκληρωμένο γεγονός. Τότε είναι που αποκαλύπτεται η μυστήρια ιεροσυλία χάρι στην οποία η γενικευμένη πίστωση που διέπει κάθε ανταλλαγή (απ'το χαρτονόμισμα ως την συναλλαγματική, απ'τη σύμβαση εργασίας ή γάμου ως τις 'ανθρώπινες' και συγγενικές σχέσεις, απ'τις σπουδές, τα πτυχία και τις καριέρες που ακολουθούν ως τις υποσχέσεις κάθε ιδεολογίας: όλες οι ανταλλαγές είναι πλέον ανταλλαγές αναβλητικών εμφανίσεων) τυπώνει κατ'εικόνα του ομοιόμορφού του κενού την 'καρδιά του σκότους' κάθε 'προσωπικότητας' και κάθε 'χαρακτήρα'. Έτσι πιστεύει ο λαός του Κεφαλαίου εκεί που φαίνεται να εξαφανίζονται κάθε προγονική διάκριση, κάθε ιδιαιτερότητα τάξης και εθνοτικής ομάδας. Είναι ένα γεγονός που κάνει τόσους αφελείς να απορούν και να 'σκέφτονται' με τα μάτια χαμένα στο παρελθόν" (Giorgio Cesarano, Chronique d'un bal masqué). Η Νέα Κοπέλα φαίνεται ως το σημείο κορύφωσης αυτού του ανθρωπομορφισμού του Κεφαλαίου. Η διαδικασία αξιοποίησης, στην αυτοκρατορική φάση, δεν είναι πια μόνο καπιταλιστική: ΣΥΜΠΙΠΤΕΙ ΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ. Η ενσωμάτωση σ'αυτή την διαδικασία, που δεν διακρίνεται πλέον απ'την ενσωμάτωση στην αυτοκρατορική "κοινωνία" και που δεν πατά πλέον σε καμιά "αντικειμενική" βάση,  απαιτεί απ'τον καθένα και την καθεμιά να αυτοεκτιμάται σε μόνιμη βάση.

                Η στιγμή της ύστατης κοινωνικοποίησης αυτής της κοινωνίας, η Αυτοκρατορία, είναι λοιπόν επίσης εκείνη η στιγμή όπου κάθενας και καθεμιά καλείται να σχετιστεί με τον εαυτό του ως αξία, ακολουθώντας δηλ. την κεντρική διαμεσολάβηση μιας σειράς ελεγμένων αφαιρέσεων. Η Νέα Κοπέλα θα είναι λοιπόν αυτό το ον που δεν θα έχει πια οικειότητα με τον εαυτό της παρά μόνο ως αξία, όλη της η δραστηριότητά σε κάθεμια απ'τις λεπτομέρειες της θα έχει ως τέλος την αυτοεκτίμησή της. Κάθε στιγμή, θα αυτοεπιβεβαιώνεται ως το κυρίαρχο υποκείμενο της ίδιας του της πραγμοποίησης. Όλος ο απροβλημάτιστος χαρακτήρας της εξουσίας της, όλη η ισοπεδωτική βεβαιότητα αυτού του πεζού όντος, αποκλειστικά εξυφασμένο από συμβάσεις, κώδικες κι αναπαραστάσεις προσωρινά σε ισχύ, όλη η υποβολή απ'την οποία διέπεται η ελάχιστη χειρονομία της, όλα αυτά καταδεικνύονται από την απόλυτη διαφάνειά της στην "κοινωνία".

                 Εξαιτίας ήδη της ανυπαρξίας της, κάθε κρίση της έχει το προστακτικό βάρος ολόκληρης της κοινωνικής οργάνωσης. Κι αυτό το γνωρίζει.

Η μετάφραση από τα γαλλικά θα συνεχιστεί.

Atenistas, Aeolistas, και άλλα....νέα μέσα ολοκληρωτισμού

"Η διακυβέρνηση του θεάματος που σήμερα διαθέτει όλα τα μέσα πλαστοποίησης του συνόλου της παραγωγής και της αντίληψης, είναι απόλυτος κύριος των αναμνήσεων όπως είναι ανεξέλεγκτος κύριος των σχεδίων που διαμορφώνουν το απώτερο μέλλον. Κυριαρχεί παντού απόλυτα, εκτελεί τις αποφάσεις που παίρνει με συνοπτικές διαδικασίες.

      Σε τέτοιες συνθήκες μπορεί να δει κανείς να ξεπροβάλλει ξαφνικά, με μια καρναβαλιστική ελαφρότητα, μια παρωδία για το τέλος του καταμερισμού της εργασίας και μάλιστα την κατάλληλη στιγμή αφού συμπίπτει με τη γενική κίνηση αφανισμού κάθε πραγματικής δεξιότητας. Έτσι μπορείς να δεις ένα χρηματιστή να τραγουδά, ένα δικηγόρο να γίνεται καταδότης της αστυνομίας, ένα φούρναρη να εκθέτει τις λογοτεχνικές του προτιμήσεις, έναν ηθοποιό να κυβερνά, ένα μάγειρα να φιλοσοφεί πάνω στις στιγμές του ψησίματος σαν ορόσημα στην παγκόσμια ιστορία. Καθένας μπορεί να ξεπροβάλλει μέσα στο θέαμα προκειμένου να επιδοθεί δημόσια, ή καμιά φορά να αφοσιωθεί κρυφά, σε μια τελείως διαφορετική δραστηριότητα από την ειδίκευση χάρη στην οποία είχε γίνει αρχικά γνωστός. Εκεί που η κατοχή "status διαμεσολαβητή" έχει πάρει σημασία απείρως μεγαλύτερη απ'την αξία αυτού που είναι ικανός να κάνει κάποιος πραγματικά, είναι φυσικό αυτό το κύρος να μεταβιβάζεται εύκολα και να παρέχει το δικαίωμα της λάμψης, με τον ίδιο τρόπο, οπουδήποτε αλλού. Το πιο συνηθισμένο είναι τα σωματίδια του μιντιατικού χώρου να συνεχίζουν επιταχυνόμενα την απλή τους καρριέρα στον εγγυμένο από κύρος θαυμαστό κόσμο. Αλλά συμβαίνει επίσης αυτή η μιντιατική μετάβαση από θέση σε θέση ν'αποτελεί το κάλυμμα πολλών επιχειρήσεων, επισήμως ανεξάρτητων, αλλά στην πραγματικότητα κρυφά συνδεδεμένων μέσω επι τόπου δικτύων". 

Το να επαινέσουμε τον Ντεμπόρ γι'αυτό το απόσπασμα όπως και για όλα τα Σχόλια πάνω στην κοινωνία του Θεάματος που εκδόθηκε το 1988 θα ήταν τελείως άχρηστο σε σχέση με την κριτική που μας επιτρέπει να κάνουμε ώστε να κατανοήσουμε την θεαματική μας εποχή, την θεαματική πολιτεία που ζούμε. Το παρακάτω ζήτημα δεν παρουσιάζει ακαδημαϊκό ενδιαφέρον στο βαθμό που χρειάζεται αντίσταση σε κάθε νέο μέσο της κοινωνίας του θέαματος.

Όπως και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας όπου η θεαματική πρόοδος έσβησε για πάντα τις μνήμες και τις πρακτικές αλληλεγγύης που κυνηγάν μάταια κι επιλεκτικά οι νέοι στερημένοι της καθαριότητας και του κράτους-πρόνοιας, μαζεύτηκαν "πολίτες που παραμένουν ενταγμένοι σε φορείς  και σε άλλους χώρους όσοι είναι, και σαν μια ζωντανή κοινότητα μοιράζονται την πίστη τους στην προοπτική μιας καλύτερης Μυτιλήνης μέσα από την αναζωογονητική δύναμη της δράσης τους" σύμφωνα με τον ιδρυτικό λόγο του δημοσιογράφου που πρωτοστάτησε στην πρώτη συγκέντρωση κίνησης πολιτών για παρεμβάσεις στην πόλη της Μυτιλήνης (για αποσπάσματα από αυτή την συγκέντρωση, http://vimeo.com/17270299).

Η κίνηση αυτή είναι θεαματική όσο τα μέσα μιας πρωτοβουλίας που φιλοδοξεί να πάρει λίγη από τη δόξα του κράτους και του ιδιώτη που καθαρίζουν δρόμους κι οργανώνουν θεάματα. Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι Aeolistas προέβησαν σε ένα καθαρισμό πλατείας, σε έναν άλλον για φανάρια και σήματα τροχαίας, σε μια μουσική εκδήλωση, σε μια ποδηλατοπορεία με αίτημα ποδηλατοδρόμους κι ετοιμάζονται πλέον για τον καθαρισμό ενός οθωμανικού μνημείου. Ανεξάρτητα απ'ό,τι ισχυρίζονται τα μέλη της, εδώ θα πρέπει να σημειώθει ότι μια τέτοια κίνηση που επικαλείται σε κείμενό της την νομιμότητα χωρίς να είναι αναγνωρισμένη από το κράτος που φέρεται ως ελληνική δημοκρατία, αποτελεί την πιο ώριμη μέχρι στιγμής έκφραση του σύχρονου ολοκληρωτισμού, δηλ. της μίξης Κράτους και Οικονομίας σε ένα καλά χωνεμένο Θέαμα. Διότι την ώρα λοιπόν που τα δικαίωματα του ανθρώπου στα οποία υποτίθεται ότι βασίζονταν τα δικαιώματα του πολίτη έχουν χάσει κάθε νόημα κάτω από την πίεση της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας, τροφίμων και όπλων, βλέπουμε το χτίσιμο ενός χωριστού "πατριωτισμού" από νέους σταυροφόρους "της κοινωνικής συνοχής, της ποιότητας ζωής και της διαχείρισης του περιβάλλοντος". Όσοι κι όσες δεν κοιμούνται όρθιοι αλλά θυμούνται τα λόγια τα ωραία, τα παχυά, ξέρουν ότι δεν υπάρχει καμιά πατρίδα και καμιά κοινωνία πολιτών στον κόσμο που χάνεται ανεπιστρεπτί λόγω νέων επιταγών... Ας έχουμε λοιπόν το νου μας στην μεταμόρφωση του καθωσπρεπισμού στoν μικροαστικό εθελοντισμό που υπόσχεται να αναλάβει, σύμφωνα με το κείμενο του, "κάθε είδους απόκληρους, ζητιάνους, χρήστες ναρκωτικών και μετανάστες". Κάθε νέα "φιλανθρωπία" πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κίνδυνος αφού η ανθρωπιστική δράση έχει διαχωριστεί από την πολιτική εδώ και πάρα πολύ καιρό.

Η εξέγερση που έρχεται

ένα βιβλίο που κυκλοφορεί ανάμεσα μας
χάρι στις εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος

Κι ο πόλεμος μόλις άρχισε (ΙΙ)

Αυτό δεν μπορεί να'ναι παρά το τέλος ενός κόσμου που πάει μπροστά

- η διάλυση της οικογένειας ως συμβολικής τάξης
- τα ορφανά ως κληρονόμοι του χάους
- που πάμε;
- η μητρόπολη κι οι εραστές της
- η αισθηματική αγωγή και το κόμμα

Τυνησία, Αίγυπτος: όταν ένας ανατολικός άνεμος σκουπίζει την υπεροψία της Δύσης

του Alain Badiou, φιλοσόφου

Ο ανατολικός άνεμος κυριαρχεί πάνω στον δυτικό. Μέχρι πότε η παραιτημένη από κάθε έργο Δύση του λυκαυγούς, η "διεθνής κοινότητα" αυτών που παίρνουν ακόμα τον εαυτό τους για αφεντικά αυτού του κόσμου, θα συνεχίσουν να δίνουν μαθήματα καλής διαχείρισης και σωστής συμπεριφοράς σ'όλο τον πλανήτη ; Δεν είναι να γελά κανείς βλέποντας κάτι υπηρεσιακούς διανοουμένους, στρατιώτες σε υποχώρηση του κεφαλαιο-κοινοβουλευτισμού που μας κρατά θέση φαγωμένου παραδείσου, να κάνουν δώρο την αφεντιά τους στους εξαιρετικούς λαούς της Τυνησίας και της Αιγύπτου για να μάθουν σ'αυτούς τους άγριους λαούς το αλφαβητάρι της δημοκρατίας ; Τι θλιβερή επιμονή της αποικιακής υπεροψίας ! Μες την κατάσταση πολιτικής μιζέριας που είν'η δική μας εδώ και τρεις δεκαετίες, δεν είναι προφανές ότι εμείς είμαστε που έχουμε να μάθουμε τα πάντα από τις λαϊκές εξεγέρσεις αυτής της στιγμής ; Δεν οφείλουμε να μελετήσουμε επειγόντως από κοντά όλα αυτά που, εκεί κάτω, κατέστησαν δυνατή την ανατροπή μέσω συλλογικής δράσης ολιγαρχικών, διεφθαρμένων κυβερνήσεων που είναι - κατά τα άλλα, κυριώς - εξευτελιστικά σε σχέση εξευτελιτικής υποτέλειας με τα δυτικά κράτη ;

Ναί, πρέπει να είμαστε οι μαθητές αυτών των κινημάτων, κι όχι οι ηλίθιοι καθηγητές τους. Γιατί δίνουν ζωή, μες στην ευφυία των επίνοήσεων τους, σε κάτι αρχές της πολιτικής για τις οποίες προσπαθούμε εδώ και καιρό να πεισθούμε ότι είναι άχρηστες. Κι ιδιαίτερα σ'αυτή την αρχή που Marat διαρκώς θύμιζε : όταν πρόκειται για την ελευθερία, για την ισότητα, για την χειραφέτηση, οφείλουμε τα πάντα στις λαϊκές εξεγέρσεις.

Έχουμε λόγο να εξεγερθούμε. Όπως τα κράτη μας κι αυτοί που κυριαρχούν (κόμματα, συνδικάτα κι υποτακτικοί διανοούμενοι) προτιμούν την διαχείριση από την πολιτική, έτσι προτιμούν την διεκδίκηση από την εξέγερση και την "οργανωμένη μετάβαση" από κάθε ρήξη. Αυτό που μας θυμίζουν ο αιγυπτιακός κι ο τυνησιακός λαός είναι ότι η μόνη δράση που να είναι στο ύψος μιας κοινής αίσθησης σκανδαλιστικής κατάληψης της κρατικής εξουσίας είναι ο μαζικός ξεσηκωμός. Κι ότι σ'αυτή την περίπτωση, η μοναδική ημερήσια διάταξη που μπορεί να ενώσει τις σκόρπιες συνιστώσες του πλήθους είναι : "εσύ που είσαι εκεί, εξαφανίσου". Η εξαιρετική σημασία της εξέγερσης, σ'αυτή την περίπτωση, η κριτική της δύναμη, είναι ότι η ημερήσια διάταξη που επαναλαμβάνεται δίνει το μέτρο αυτού που θα είναι η πρώτη, αναμφισβήτητη, μη αντιστρέψιμη νίκη: την φυγή του ανθρώπου που έτσι ορίστηκε. Κι ό,τι κι αν συμβεί έπειτα, αυτός ο θρίαμβος, εκ φύσεως παράνομος, της λαϊκής δράσης, θα είναι για πάντα νικητής. Όμως, το να είναι μια εξέγερση ενάντια στην κρατική εξουσία απόλυτα νικητής είναι ένα δίδαγμα παγκόσμιας εμβέλειας. Αυτή η νίκη δείχνει τον ορίζοντα πάνω στον οποίο αποδεσμεύεται κάθε συλλογική δράση που αυτονομείται από το νόμο, δείχνει αυτό που ο Μαρξ ονόμασε "χαμό του Κράτους".

Δηλαδή, μια μέρα, οι λαοί δεμένοι ελεύθερα στο ξεδίπλωμα της δημιουργικής δύναμης που έχουν, θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τον θανατηφόρο κρατικό εξαναγκασμό. Γι'αυτό ακριβώς, γι'αυτήν την ύστατη ιδέα, είναι που σε όλο τον κόσμο, μια εξέγερση που ρίχνει μια εγκατεστημένη εξουσία απελευθερώνει έναν ενθουσιασμό δίχως όρια.

Μια σπίθα μπορεί να βάλει φωτιά στον κάμπο. Όλα αρχίζουν με την αυτοκτονία, τον αυτοπυρπολισμό ενός ανθρώπου μειωμένου στην ανεργία, στον οποίο θέλουμε να απαγορεύσουμε το μίζερο εμπόριο που του επιτρέπει να επιβιώσει, και τον οποίο χαστουκίζει μια γυναίκα-μπάτσος για να του δώσει να καταλάβει την πραγματικότητα σ'αυτόν τον κάτω κόσμο. Αυτή η χειρονομία απλώνεται μέσα σε κάμποσες μέρες, σε κάμποσες βδομάδες, μέχρι που εκατομμύρια άνθρωποι κραυγάζουν την χαρά τους σε μια μακρινή πλατεία και στο ξεκίνημα της καταστροφής ισχυρών εξουσιών. Από που έρχεται αυτή η μυθώδης εξάπλωση ; Η διάδοση μιας επιδημίας ελευθερίας ; Όχι. Όπως λέει ποιητικά ο Jean-Marie Gleize, "ένα επαναστατικό κίνημα δεν διαδίδεται όπως οι ασθένειες. Αλλά ως αντήχηση. Κάτι που συγκροτείται εδώ αντηχεί με το κύμα σοκ που εκπέμπει κάτι που συγκροτείται εκεί". Αυτή την αντίχηση, ας την ονομάσουμε "γεγονός". Το γεγονός είναι η ξαφνική δημιουργία, όχι μιας νέας πραγματικότητας, αλλά μιας μυριάδας νέων δυνατοτήτων.

Καμιά απ'αυτές τις δυνατότητες δεν είναι η επανάληψη αυτού που ήδη είναι γνωστό. Γι αυτό είναι σκοταδιστικό να λέν ότι "αυτό το κίνημα διεκδικεί την δημοκρατία" (εννοείται, αυτήν που χαιρόμαστε στη Δύση), ή ότι "αυτό το κίνημα ζητά μια κοινωνική βελτίωση" (εννοείται, την μέση ευημερία του εδώ μικροαστού). Ξεκίνωντας από το τίποτα, αντηχώντας παντού, ο λαϊκός ξεσηκωμός δημιουργεί για όλο τον κόσμο άγνωστες δυνατότητες. Η λέξη "δημοκρατία" δεν προφέρθηκε σχεδόν καθόλου στην Αίγυπτο. Εκεί μιλάν για "νέα Αίγυπτο", για "αληθινό αιγυπτιακό λαό", για συντακτική εθνοσυνέλευση, για απόλυτη αλλαγή ύπαρξης, για ανέκδοτες δυνατότητες και προηγούμενα άγνωστες. Πρόκειται για το νέο κάμπο που θα έρθει εκεί που δεν είναι πια αυτός που έβαλε τελικά φωτιά η σπίθα της εξέγερσης. Βρίσκεται, αυτός ο κάμπος που θα έρθει, μεταξύ της δήλωσης ανατροπής δυνάμεων και της δήλωσης ανάληψης νέων δουλειών. Μεταξύ αυτού που είπε ένας νέος τυνήσιος : "Εμείς, τα παιδιά των αγροτών και των εργατών, είμαστε πιο δυνατοί απ'τους εγκληματίες" κι αυτού που είπε ένας νέος αιγύπτιος : "Από σήμερα, 25 γενάρη, παίρνω στα χέρια τις υποθέσεις της χώρας μου". 

Ο λαός, μόνος ο λαός, είναι ο δημιουργός της παγκόσμιας ιστορίας. Είναι εκπληκτικό που οι κυβερνήσεις και τα μίντια στην Δύση μας, θεωρούν ότι οι εξεγερμένοι μιας πλατείας του Καϊρου είναι ο "αιγυπτιακός λαός". Πώς έτσι; Ο λαός, ο μόνος εχέφρων και νόμιμος λαός για αυτούς τους ανθρώπους, δεν περιορίζεται συνήθως είτε στην πλειονότητα ενός γκάλοπ, είτε στην πλειοψηφία των εκλογών ; Πώς γίνεται εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων να είναι, ξαφνικά, αντιπροσωπευτικές ενός λαού ογδόντα εκατομμυρίων ; Είναι ένα μάθημα που δεν πρέπει να ξεχαστεί, και δε θα το ξεχάσουμε.

Ξεπερνώντας ένα ορισμένο κατώφλι αποφασιστικότητας, επιμονής και θάρρους, ο λαός μπορεί πράγματι να συγκεντρώσει την ύπαρξή του σε μια πλατεία, σε μια λεωφόρο, σ'ένα πανεπιστήμιο ... Ο κόσμος όλος θα γίνει μάρτυρας αυτού του θάρρους και κυρίως των εκπληκτικών δημιουργιών που το συνοδεύουν. Αυτές οι δημιουργίες ισοδυναμούν με απόδειξη ότι αυτός ο λαός κρατά εκεί. Όπως είπε εύσχημα ένας αιγύπτιος διαδηλωτής : "πριν έβλεπα τηλεόραση, τώρα ειναι αυτή που με βλέπει".

Η ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Στην ροή ενός γεγονότος, ο λαός συντίθεται από αυτούς που ξέρουν να λύσουν τα προβλήματα που τους θέτει αυτό το γεγονός. Έτσι και με την κατάληψη μιας πλατείας: διατροφή, ύπνος, σκοπιά, μπαϊράκια, προσευχές, αμυντικές μάχες, με τέτοιο τρόπο ώστε ο τόπος που συμβαίνουν τα πάντα, ο τόπος που αποτελεί σύμβολο, να φυλαχθεί στο λαό του με κάθε θυσία. Προβλήματα τα οποία στην κλίμακα των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που ήρθαν από παντού φαίνονται ανεπίλυτα, ακόμα περισσότερο την στιγμή που το κράτος εξαφανίστηκε σ'αυτή την πλατεία. Το να λυθούν ανεπίλυτα προβλήματα χωρίς την βοήθεια του κράτους, αυτός είναι ο προορισμός ενός γεγονότος. Κι αυτό είναι που κάνει ένα λαό, ξαφνικά, και για ένα ακαθόριστο διάστημα, να υπάρχει εκεί που αποφάσισε να μαζευτεί. 

Χωρίς κομμουνιστική κίνηση, δεν υπάρχει κομμουνισμός. Η λαϊκή εξέγερη για την οποία μιλάμε είναι έκδηλα χωρίς κόμμα, χωρίς ηγεμονική οργάνωση, χωρίς αναγνωρισμένο διευθυντή. Πάντα θα υπάρχει καιρός για να εκτιμήσουμε αν αυτό το χαρακτηριστικό είναι μια δύναμη ή μια αδυναμία. Αυτό το χαρακτηριστικό κάνει τη λαϊκή εξέγερση να έχει, με μια πολύ καθαρή μορφή, χωρίς αμφιβολία την πιο καθαρή από την εποχή της παρισινής Κομμούνας, όλα τα χαρακτηριστικά αυτού που πρέπει να ονομαστεί κινηματικός κομμουνισμός. "Κομμουνισμός" σημαίνει εδώ : από κοινού δημιουργία του συλλογικού προορισμού. Αυτό το "κοινό" έχει δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρώτον, είναι γενεσιουργό, αντιπροσωπευτικό, σ'ένα τόπο, ολόκληρης της ανθρωπότητας. Σ'αυτό τον τόπο, υπάρχουν όλα τα είδη ανθρώπων από τους οποίους αποτελείται ένας λαός, κάθε κουβέντα ακούγεται, κάθε πρόταση εξετάζεται, κάθε δυσκολία αντιμετωπίζεται γι'αυτό που είναι. Έπειτα, ξεπερνά όλες τις μεγάλες αντιθέσεις που το κράτος ισχυρίζεται ότι μόνο αυτό μπορεί να διαχειριστεί χωρίς ποτέ να μπορεί να τις υπερπηδήσει: μεταξύ διανοουμένων και χειρωνακτών, ανδρών και γυναικών, φτωχών και πλουσίων, μουσουλμάνων και κοπτών, επαρχιωτών και πρωτευουσιάνων ...

Χιλιάδες νέες δυνατότητες που αφορούν σ'αυτές τις αντιθέσεις ξεπηδούν κάθε στιγμή και μπροστά σ'αυτές κάθε Κράτος είναι τυφλό. Βλέπουμε νέες γιατρίνες από την επαρχία να φροντίζουν τραυματίες ανάμεσα σε τρομερούς νέους και να'ναι πιο ήσυχες από ποτέ, ξέρουν ότι κανείς δεν θα πειράξει ούτε τρίχα από τα μαλλιά τους. Βλέπουμε ακόμα μια οργάνωση μηχανικών να απευθύνεται σε νέους από προάστια για να τους ικετεύσουν να κρατήσουν την πλατεία, να προστατεύσουν το κίνημα με την ενέργειά τους στη μάχη. Βλέπουμε επίσης μια σειρά χριστιανών να κάνει σκοπιά, στο πόδι, ώστε να φυλάξουν μουσουλμάνους σκυμμένους στην προσευχή τους. Βλέπουμε τους πάντες να μιλάν στους άγνωστούς τους γείτονες. Διαβάζουμε χιλιάδες πλακάτ όπου η ζωή του καθενός ανακατεύεται χωρίς χάσμα με την μεγάλη Ιστορία ολονών. Το σύνολο αυτών των καταστάσεων, αυτών των επινοήσεων συνιστά τον κινηματικό κομμουνισμό. Να που εδώ και δυο αιώνες το μοναδικό πολιτικό πρόβλημα είναι αυτό εδώ: πώς να εγκαθιδρυθούν διαρκώς οι επινοήσεις του κινηματικού κομμουνισμού ; Κι η μόνη αντιδραστική πρόταση παραμένει : "αυτό είναι αδύνατο, βλέπε βλαβερό. Ας εμπιστευτούμε τους εαυτούς μας στο κράτος". Δόξα στους λαούς της Τυνησίας και της Αιγύπτου που μας επαναφέρουν στο αληθινό και μοναδικό πολιτικό καθηκόν: απέναντι στο κράτος, οργανωμένη πίστη στον κινηματικό κομμουνισμό.

Δεν θέλουμε τον πόλεμο αλλά δεν τον φοβόμαστε. Μιλάν παντού για την ειρηνική ηρεμία των γιγαντιαίων διαδηλώσεων και σύνδεσαν αυτή την ηρεμία με το ιδανικό της εκλογικής δημοκρατίας το οποίο απέδωσαν στο κίνημα. Ας σημειώσουμε όμως ότι υπήρχαν εκαντοντάδες νεκροί κι οτι θα υπάρχουν και στις επόμενες μέρες. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτοί οι νεκροί ήταν μαχητές και μάρτυρες της πρωτοβουλίας, μετά, της προστασίας του ίδιου του κινήματος. Οι πολιτικοί και συμβολικοί τόποι της εξέγερσης έπρεπε να διαφυλαχθούν με το κόστος άγριων μαχών κατά των πολιτοφυλάκων και των αστυνομιών των απειλούμενων καθεστώτων. Και ποιος πλήρωσε προσωπικά αν δεν ήταν οι νέοι που προέρχονται από τους πιο φτωχούς πληθυσμούς ; Οι "μεσαίες τάξεις", για τις οποίες η απελπισμένη Μισέλ Αλιό-Μαρί είπε ότι η δημοκρατική κατάληξη της ακολουθίας γεγονότων εξαρτάται μόνο απο αυτές τις ίδιες, θυμούνται ότι, την κρίσιμη στιγμή, η διάρκεια της εξέγερσης διαφυλάχθηκε από τη δέσμευση χωρίς όρια λαϊκών αποσπασμάτων. Συνεχίζεται κατά τα άλλα, κάτω από δύσκολες συνθήκες, στην Τυνησία, αφού ξαποστείλαν στη μιζέρια τους νέους επαρχιώτες ακτιβιστές.

Μπορεί κανείς να σκεφτεί σοβαρά ότι αυτές οι αναρίθμητες πωτοβουλίες κι οι σκληρές θυσίες έχουν για βασικό στόχο να οδηγήσουν τους ανθρώπους να διαλέξουν μεταξύ Σουλεϊμάν και Ελ Μπαραντεϊ, όπως εμείς εδώ παραιτούμαστε από το να διαιτητεύσουμε μεταξύ Σαρκοζύ και Στρος-καν ; Αυτό θα'ταν το μοναδικό μάθημα απ'αυτό το έξοχο επεισόδιο ;

Όχι, χίλιες φορές όχι ! Ο αιγυπτιακός κι ο τυνησιακός λαός μας λενε το εξής : η εξέγερση, η κατασκευή του δημόσιου τόπου του κινηματικού κομμουνισμού, η υπεράσπισή του με κάθε μέσο επινοώντας τα διαδοχικά στάδια της δράσης, αυτή είναι η πραγματικότητα της λαϊκής πολιτικής για τη χειραφέτηση. Δεν είναι βέβαια μόνο τα αραβικά κράτη που είναι αντι-λαϊκά, και στη βάση τους, οι εκλογές που είναι χωρίς νομιμοποίηση. Όποια και να'ναι η εξέλιξή τους, οι εξεγέρσεις της Αιγύπτου και της Τυνησίας έχουν μια καθολική, παγκόσμια σημασία. Ορίζουν δυνατότητες νέες των οποίων η αξία είναι διεθνής.

Αλάν Μπαντιού
(μετάφραση από άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 19 φλεβάρη στο http://www.dndf.org/)

Σήμειωσεις για την πολιτική

1. Η πτώση του σοβιετικού κομμουνιστικού κόμματος κι η κυριαρχία χωρίς κάλυμμα του δημοκρατικό-καπιταλιστικού Κράτους σε παγκόσμια κλίμακα εκμηδένισαν τα δύο κύρια ιδεολογικά εμπόδια που αντιστέκονταν σε κάθε ανάληψη μιας πολιτικής φιλοσοφίας άξιας του καιρού μας: τον σταλινισμό από τη μια, τον προοδευτισμό και το Κράτος δικαίου από την άλλη. Η σκέψη βρίσκεται έτσι, σήμερα, για πρώτη φορά αντιμέτωπη με τη δουλειά της, χωρίς καμιά πιθανή αυταπάτη και χωρίς κανένα δυνατό άλλοθι. Κάτω απ'τα μάτια μας ολοκληρώνεται παντού ο "μέγας μετασχηματισμός" που σέρνει το ένα μετά το άλλο τα βασίλεια του πλανήτη μας (κοσμικά και μοναρχικά καθεστώτα, τυραννίες και δημοκρατίες, ομοσπονδίες και εθνικά κράτη) προς το ενσωματωμένο θεαματικό Κράτος (Γκυ Ντεμπορ) ή προς τον "κεφαλαιο-κοινοβουλευτισμό" (Αλαν Μπαντιου), ύψιστο βαθμό της μορφής Κράτος. Κι, όπως ο μεγάλος μετασχηματισμός της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης είχε καταστρέψει τις κοινωνικές και πολιτικές δομές και τις κατηγορίες του δημοσίου δικαίου του παλαιού καθεστώτος, του απολυταρχισμού, έτσι οι όροι κυριαρχία, δίκαιο, έθνος, λαός, δημοκρατία και λαϊκή βούληση καλύπτουν μια πραγματικότητα που δεν έχει πλέον καμιά σχέση με την πραγματικότητα που όριζαν αυτές οι έννοιες, κι αυτός που εξακολουθεί να εξυπηρετείται με τρόπο άκριτο απ'αυτές τις έννοιες δεν ξέρει κυριολεκτικά για τι μιλά. Η κοινή γνώμη κι η συναίνεση δεν έχουν καμια σχέση με την λαϊκή βούληση, ούτε η "διεθνής αστυνομία" που διεξάγει σήμερα τους πολέμους σχετίζεται με την κυριαρχία του ευρωπαϊκού δημοσίου δικαίου που γεννήθηκε στα τέλη της Αναγέννησης, στην εποχή μπαρόκ. Η σύγχρονη πολιτική, ειν'αυτή η καταστροφική εμπειρία που αποσυνδέει κι αδειάζει το νόημα θεσμών και πίστεων, ιδεολογιών και θρησκειών, ταυτοτήτων και κοινοτήτων παντού πάνω στον πλανήτη, για να τις επαναπροωθήσει υπό μια μορφή οριστικά σημαδεμένη από το μηδέν.

2. Η σκέψη που έρχεται θα πρέπει όμως να πάρει στα σοβαρά το εγελιανο-κοζεβικό (και μαρξιστικό) θέμα του τέλους της ιστορίας, όπως και το χαϊντεγγεριανό θέμα της εισόδου στο Ereignis ως τέλους της ιστορίας του όντος. Αυτό το ζήτημα βάζει σήμερα αντιμέτωπους αυτούς που σκέφτονται το τέλος της Ιστορίας χωρίς το τέλος του Κράτους (τους μετα-κοζεβικούς ή μετα-μοντέρνους θεωρητικούς της ολοκλήρωσης της ιστορικής διαδικασίας της ανθρωπότητας σε ένα παγκόσμιο ομογενές Κράτος) κι αυτούς που σκέφτονται το τέλος του Κράτους δίχως το τέλος της Ιστορίας (τους προοδευτισμούς διαφορετικών στρωμάτων). Κι οι δυο αυτές οι θέσεις πέφτουν έξω απ'τη δουλειά τους διότι η σκέψη της εξαφάνισης του Κράτους χωρίς ολοκλήρωση του ιστορικού τέλους είναι εξίσου αδύνατη με την σκέψη της ολοκλήρωσης της ιστορίας όπου θα άντεχε η άδεια μορφή της κρατικής κυριαρχίας. Όπως η πρώτη θέση αποκαλύπτει όλη της την αδυναμία απέναντι στην επίμονη επιβίωση της μορφής του κράτους, σε μια ατέρμονη μετάβαση, έτσι η δεύτερη συγκρούεται με την ολοένα και πιο έντονη αντίσταση ιστορικών στιγμών (εθνικού, θρησκευτικού ή εθνοτικού τύπου). Οι δύο θέσεις μπορούν κατα τ'άλλα να συγκατοικήσουν τέλεια μέσω του πολλαπλασιασμού των παραδοσιακών κρατικών στιγμών (δηλ. μορφών ιστορικού τύπου) υπό την αιγίδα ενός τεχνικο-νομικού οργανισμού με μετα-ιστορικό προορισμό.

           Μόνο μια σκέψη ικανή να φανταστεί και το τέλος του Κράτους και το τέλος της Ιστορίας, και να κινητοποιήσει το ένα ενάντια στο άλλο, μπορεί να αναδειχθεί στο ύψος της δουλειάς. Αυτό προσπάθησε να κάνει, ακόμα και με ανεπαρκή τρόπο, ο Χάιντεγγερ στα τελευταία του, με την ιδέα ενός Ereignis, ενός ύστατου γεγονότος, στο οποίο αυτό που είναι ιδιοποιημένο κι έτσι αποκομμένο από τον ιστορικό προορισμό είναι η ίδια η απόσυρση της ιστοριο-ποιητικής αρχής, της ίδιας της ιστορικότητας. Αν η ιστορία σημαίνει την απαλλοτροίωση της ανθρώπινης φύσης σε μια σειρά ιστορικών εποχών και προορισμών, η ολοκλήρωση κι η ιδιοποίηση του ιστορικού τέλους που είναι εδώ το ζητούμενο δεν σημαίνει ότι η ιστορική διαδικασία της ανθρωπότητας γνωρίζει σήμερα μια οριστική διευθέτηση (της οποίας η διαχείριση μπορεί να ανατεθεί σε ένα παγκόσμιο ομογενές Κράτος) αλλά ότι η ίδια η άναρχη ιστορικότητα που προόρισε, ως προϋπόθεση, τον άνθρωπο σε διαφορετικές ιστορικές εποχές και κουλτούρες, πρέπει σήμερα να φτάσει ως τέτοια στην σκέψη, δηλ. πρέπει ο άνθρωπος να ιδιοποιήθει σήμερα το ίδιο του το ιστορικό είναι, την ίδια του την ακαθαρσία. Το καθαρό γίγνεσθαι (φύση) του ακάθαρτου (γλώσσα) δεν μπορεί να σχηματοποιηθεί ούτε να αναγνωρισθεί σύμφωνα με την χεγελιανή διαλεκτική του Anerkennung διότι, στον ίδιο βαθμό, είναι ένα ακάθαρτο γίγνεσθαι (γλώσσα) του καθαρού (φύση).

            Γι'αυτό το λόγο, η ιδιοποίηση της ιστορικότητας δεν μπορεί να πάρει ακόμα μια φορά μια κρατική μορφή - το Κράτος όντας τίποτα άλλο από την προϋπόθεση και την αναπαράσταση της ιστορικής αρχής όσο αυτή μένει κρυμμένη - αλλά πρέπει να αφήσει το πεδίο ελεύθερο σε μια ανθρώπινη ζωή και σε μια πολιτική μη κρατικές και μη νομικές, τις οποίες πρέπει κατά το λοιπόν να σκεφτούμε.

3. Οι έννοιες της κυριαρχίας και της συντακτικής εξουσίας που είναι στην καρδιά της πολιτικής μας παράδοσης πρέπει να εγκαταλειφθούν ή τουλάχιστον να τις ξανασκεφτούμε εντελώς. Σημαδεύουν το σημείο αδιαφορίας μεταξύ βίας και δικαίου, φύσης και λόγου, καθαρού κι ακάθαρτου, κι ως τέτοιες ορίζουν όχι το χαρακτηριστικό ή το όργανο της νομικής τάξης ή του Κράτους αλλά την ίδια τους την αυθεντική δομή. Η κυριαρχία είναι η ιδέα ενός αδιάκριτου δεσμού μεταξύ βίας και δικαίου, ζωής και γλώσσας, κι αυτός ο δεσμός έχει αναγκαστικά την παράδοξη μορφή μιας απόφασης για το κράτος εξαίρεσης (το κράτος εκτάκτου ανάγκης) ή μιας εξορίας (Ζαν Λουκ Νανσυ) μες την οποία ο νόμος (ο λόγος) διατηρεί την σχέση του με το ζων αποσυρόμενος, εγκαταλείποντας το ζων στην δική του βία και στον ολόδικό του χωρισμό από τον εαυτό. Η ιερή ζωή, δηλαδή αυτή που προϋποθέτει κι εγκαταλείπει ο νόμος στο κράτος εξαίρεσης, είναι ο σιωπηρός φορέας της κυριαρχίας, το αληθινό κυρίαρχο υποκείμενο.

           Η κυριαρχία είναι ο φύλακας που προσέχει ώστε το ακαθόριστο κατώφλι μεταξύ βίας και δικαίου, φύσης και λόγου, να μη βγει στο φως. Πρέπει όμως να κρατάμε τα μάτια μας πάνω στο ότι το άγαλμα της δικαιοσύνης (που όπως θυμίζει ο Μοντεσκιέ έπρεπε να καλυφθεί την στιγμή της προκήρυξης του κράτους εκτάκτου ανάγκης) δεν έπρεπε να δει, πάνω σε ό,τι είναι σήμερα ξεκάθαρο για όλους, δηλαδή το ότι το κράτος εκτάκτου ανάγκης έγινε ο κανόνας, το ότι η ζωή στη γύμνια της είναι άμεσα ο φορέας του δεσμού της κυριαρχίας κι ότι, ως τέτοια, βρίσκεται σήμερα εγκαταλειμμένη σε μια βία ακόμα πιο αποτελεσματική που παίρνει έναν ανώνυμο και καθημερινό χαρακτήρα.

           Αν υπάρχει σήμερα μια κοινωνική δύναμη, πρέπει να πάει ως το τέρμα της αδυναμίας της κι αρνούμενη κάθε θέληση τόσο να νομοθετήσει όσο και να διατηρήσει το δίκαιο, να κάνει παντού να εκραγεί ο δεσμός μεταξύ βίας και δικαίου, μεταξύ ζώντος και γλώσσας που συγκροτούν την κυριαρχία.

4. Ενώ η παρακμή του Κράτους αφήνει παντού να υφίσταται τον άδειο του φάκελλο, καθαρή δομή κυριαρχίας και κυριάρχησης, η κοινωνία στο σύνολό της είναι αμετάκλητα προορισμένη στο μοντέλο της κοινωνίας της κατανάλωσης και της παραγωγής και καλά για την ευημερία και μόνο. Οι θεωρητικοί της πολιτικής κυριαρχίας όπως ο Καρλ Σμιτ βλέπουν εκεί το πιο βέβαιο σημάδι του τέλους της πολιτικής. Και, όντως, οι παγκόσμιες μάζες καταναλωτών (όταν δεν πέφτουν απλά μες τα παλιά εθνοτικά ή θρησκευτικά ιδεώδη) δεν αφήνουν να διακριθεί καμια νέα μορφή της πόλης.

       Όμως το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα πολιτική είναι συγκεκριμένα το εξής: πώς μια πολιτική που θα είναι μοναδικά προορισμένη στην ολοκληρωμένη απόλαυση της ζωής αυτού του κόσμου μπορεί να είναι δυνατή; Αυτό δεν είναι, αν προσέξουμε καλά, ο ίδιος ο στόχος της φιλοσοφίας; Κι όταν μια μοντέρνα πολιτική σκέψη γεννιέται με το Μαρσίλιο της Πάδοβας, αυτή δεν ορίζεται ακριβώς με την εκ νέου ανάληψη με πολιτικούς στόχους της έννοιας του Αβερόη "αυτάρκης ζωή" και του "καλώς ζην"; Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, επίσης, στο Θεολογικό-πολιτικό απόσπασμα, δεν αφήνει καμιά αμφιβολία σχετικά με το γεγονός ότι "η τάξη του εγκόσμιου πρέπει να προσανατολιστεί στην ιδέα της ευτυχίας". Ο ορισμός της έννοιας "ευτυχής ζωή" (που δεν πρέπει να χωριστεί στ'αλήθεια από την οντολογία διότι " το ον, είναι: δεν έχουμε άλλη εμπειρία εκτός από τη ζωή) είναι μια από τις ουσιαστικές δουλειές της σκέψης που έρχεται.

         Η "ευτυχής ζωή" πάνω στην οποία πρέπει να ιδρυθεί η φιλοσοφία δεν μπορεί να είναι ούτε η γυμνή ζωή που προϋποθέτει η κυριαρχία για να κάνει απο αυτήν το υποκείμενό της, ούτε η αδιαπέραστη εξω-ικότητα της μοντέρνας επιστήμης που προσπαθούν σήμερα μάταια να καθαγιάσουν, αλλά, αντίθετα, μια "αυτάρκης ζωή" απολύτως λαϊκή, που έφτασε την τελειότητα της ίδιας της της δύναμης και της ίδιας της επικοινωνησιμότητας, και πάνω στην οποία η κυριαρχία και το δίκαιο δεν θα έχουν απολύτως καμιά λαβή.

5. Το σχέδιο της "ενύπαρξης" (immanence) μες το οποίο συγκροτείται η νέα πολιτική εμπειρία, είναι η απαλλοτροίωση της γλώσσας που παρήχθη από το Κράτος-Θέαμα. Στην πραγματικότητα, ενώ κατά την απολυταρχική εποχή η απορρόφηση της επικοινωνιακής φύσης του ανθρώπου υποστασιοποιούταν σε μια προϋπόθεση που λειτουργούσε σαν κοινό θεμέλιο (το έθνος, η γλώσσα, η θρησκεία...), στο σύγχρονο Κράτος, είν'αυτή η ίδια η ικανότητα επικοινωνίας, αυτή η ουσία που γεννά (δηλ. ο λόγος) που συγκροτείται σε μια αυτόνομη σφαίρα, στον βαθμό κιόλας που γίνεται ο ουσιαστικός παράγοντας του παραγωγικού κύκλου. Αυτό που εμποδίζει λοιπόν την επικοινωνία είναι η ίδια η ικανότητα επικοινωνίας, οι άνθρωποι είναι χωρισμένοι απ'αυτό που τους ενώνει.
     Όμως αυτό σημαίνει επίσης ότι στο θέαμα είν'η ίδια μας η γλωσσική φύση που μας επιστρέφει αντεστραμμένη. Γι'αυτό το λόγο είναι που η βία του θεάματος είναι τόσο καταστρεπτική (ακριβώς διότι η ίδια η δυνατότητα του Κοινού είναι απαλλοτροιωμένη). Αλλά για τον ίδιο λόγο, αυτή η βία περιέχει επίσης κάτι σαν μια θετική δυνατότητα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον της. Η εποχή που ζούμε είναι στην πράξη αυτή επίσης όπου γίνεται για πρώτη φορά δυνατό για τους ανθρώπους να βιώσουν την ίδια τους την γλωσσική φύση - όχι του ενός ή του άλλου περιεχομένου στη γλώσσα, της μιας ή της άλλης αληθινής πρότασης, αλλά του γεγονότος του ίδιου ότι μιλάμε.

6. Η εμπειρία για την οποία γίνεται λόγος εδώ δεν έχει κανένα αντικειμενικό περιεχόμενο, και δεν μπορεί να διατυπωθεί σε προτάσεις πάνω σε μια κατάσταση πραγμάτων ή πάνω σε μια ιστορική κατάσταση. Δεν έχει να κάνει με μια κατάσταση αλλά με ένα γλωσσικό γεγονός, δεν αφορά τη μια ή την άλλη γραμματική, αλλά, για να το πούμε έτσι, με το γεγονός της ομιλίας (factum loquendi) ως τέτοιο. Πρέπει όμως να την συλλάβει κανείς ως μια εμπειρία που αφορά την ίδια την ύλη ή την δύναμη της σκέψης (σε όρους Σπινόζα, ως potentia intellectus, sive de libertate, δηλ. ως δύναμη της διάνοιας ή ελευθερία).
      Διότι αυτό που παίζεται σ'αυτή την εμπειρία δεν είναι κατά κανένα τρόπο η επικοινωνία ως προορισμός κι ως ειδικός στόχος του ανθρώπου, ή ως λογικο-υπερβατική συνθήκη της πολιτικής (ό,τι ισχυρίζονται δηλ. οι ψευτο-φιλοσοφίες περί επικοινωνίας), αλλά η μόνη δυνατή υλική εμπειρία του είναι που γεννά (δηλ. η εμπειρία της "συμπαρουσίας" κατά Νανσύ, ή με μαρξιστικούς όρους, της γενικής διάνοιας). Η πρώτη συνέπεια της εμπειρίας του είναι που γεννά, ειν'η κατάργηση της ψευτό-ενναλλακτικής μεταξύ στόχων και μέσων η οποία παραλύει κάθε ηθική και κάθε πολιτική. Μια σκοπιμότητα δίχως μέσα (το καλό και το ωραίο ως καθ'εαυτοί σκοποί) παράγει τόση απόσπαση, εξω-ικοποίηση όσο μια μεσότητα ενόψει ενός στοχου. Αυτό για το οποίο πρόκειται στην πολιτική εμπειρία, δεν είναι ένας ανώτερος στόχος, αλλά για το είναι-στη-γλώσσα ως καθαρής μεσότητας, για το είναι-σ'-ένα-μέσον ως γεννετική συνθήκη που δεν ενσωματώνεται στους ανθρώπους. Η πολιτική είναι η έκθεση μιας μεσότητας, καθιστά ορατό ένα μέσον ως τέτοιο. Δεν ειν'η σφαίρα ενός στόχου καθ'εαυτού αλλά η σφαίρα μιας καθαρής μεσότητας χωρίς τέλος ως πεδίο της ανθρώπινης δράσης και σκέψης.

7. Η δεύτερη συνέπεια της γλωσσικής εμπερίας, είναι ότι αυτό που ενδιαφέρει κυρίως την σκέψη, πέρα από τις έννοιες της ιδιοποίησης και της απαλλοτροιώσης, είναι η δυνατότητα και οι τρόποι μιας ελεύθερης χρήσης. Η πολιτική σκέψη και πράξη κινούνται σήμερα αποκλειστικά εντός της διαλεκτικής μεταξύ του καθαρού και του ακάθαρτου, στην οποία είτε το μιαρό (κι αυτό συμβαίνει στις βιομηχανικές δημοκρατίες) επιβάλει παντού την κυριαρχία του μέσα σε μια φρενήρη θέληση ψευτιάς και κατανάλωσης, είτε, κατά πως συμβαίνει στα ολοκληρωτικά Κράτη, το καθαρό ισχυρίζεται ότι αποκλείει από μέσα του κάθε ακαθαρσία. Αν, αντίθετα, αποκαλούμε Κοινό το σημείο αδιακρισίας μεταξύ καθαρού κι ακάθαρτου, δηλ. κάτι που δεν πιάνεται με όρους ιδιοποίησης ή απαλλοτροιώσης, αλλά μόνο ως χρήση, τότε το βασικό πολιτικό πρόβλημα γίνεται: "Πώς κάνουμε χρήση του Κοινού;" (Ίσως ο Χάιντεγκερ να σκεφτόταν κάτι τέτοιο όταν διατύπωνε τη ανώτερή του έννοια ως ιδιοποίηση μιας απαλλοτροίωσης).
   Μόνο αν καταφέρουν να δέσουν τον τόπο, οι τρόποι και το νόημα αυτής της εμπειρίας του γεγονότος της γλώσσας ως ελεύθερης χρήσης του Κοινού κι ως σφαίρας καθαρών μέσων, οι νέες κατηγορίες της πολιτικής σκέψης της ''απενεργούς κοινότητας'', της ''συμπαρουσίας'', της ''ισότητας'', της ''πίστης'', της ''μαζικής διανοητικότητας'', του ''λαού που έρχεται'', της ''οποιασδήποτε μοναδικότητας'' θα μπορέσουν να δώσουν μορφή στο πολιτικό υλικό που μας εμφανίζεται.

G. Agamben (1992)